به گزارش عصر لیزینگ به نقل از خبرنگار استانی ایسکانیوز از کرمان، آتش‌سوزی نیمه‌شب در یکی از انبارهای روباز قطعات بدنه خودرو شرکت مدیران خودرو در منطقه ویژه اقتصادی ارگ جدید بم، بار دیگر آسیب‌پذیری زیرساخت‌های صنعتی جنوب شرق کشور در برابر بحران‌های ایمنی را برجسته کرد. این حادثه که بنا به اعلام فرماندار بم حدود ساعت ۲ بامداد رخ داد، پس از دو ساعت با دخالت نیروهای آتش‌نشانی مهار شد، اما پرسش‌های متعددی درباره علت وقوع، میزان خسارت و وضعیت ایمنی مراکز صنعتی مشابه را در ذهن افکار عمومی و کارشناسان برانگیخته است.براساس اطلاعات اولیه، حریق در یکی از انبارهای روباز نگهداری قطعات بدنه خودرو آغاز شد؛ انبارهایی که معمولاً در فضای باز و بدون پوشش مقاوم نگهداری می‌شوند. اگرچه حریق بدون تلفات جانی و با اقدام به‌موقع نیروهای آتش‌نشانی ارگ جدید مهار شد، اما زمان وقوع، محل حادثه، نوع اقلام ذخیره‌شده و طول مدت حریق، ابعاد پنهان و مهم‌تری از موضوع را پیش می‌کشد. چراکه در یک مرکز مهم صنعتی که بخشی از زنجیره تأمین تولید خودروی کشور را شکل می‌دهد، وقوع چنین آتش‌سوزی‌هایی اگرچه ظاهراً محدود باقی بمانند، می‌توانند در عمل کل فرآیند تولید، تأمین قطعه و حتی صادرات را تحت تأثیر قرار دهند.

محدوده ارگ جدید بم به عنوان یکی از قطب‌های مهم صنعتی در جنوب شرق کشور، میزبان چندین واحد بزرگ خودروسازی و قطعه‌سازی است که محصولات آن‌ها هم در بازار داخلی و هم در بازارهای صادراتی توزیع می‌شود. این منطقه اقتصادی ویژه، طی سال‌های اخیر مورد حمایت برنامه‌های توسعه‌ای دولت نیز قرار گرفته و انتظار می‌رود حداقل استانداردهای ایمنی صنعتی، تجهیز و نگهداری در آن رعایت شود. با این حال، این حادثه می‌تواند نشانه‌ای از نبود نظام پیشگیری، پایش و هشدار سریع در فضاهای روباز و انبارهای غیرمسقف باشد؛ فضایی که به‌ویژه در برابر حریق، تغییرات دما، گرد و غبار یا رخدادهای غیرمنتظره طبیعی، بسیار آسیب‌پذیرتر از انبارهای مسقف استاندارد است.

از سوی دیگر، محل وقوع آتش‌سوزی ـ انبار قطعات بدنه ـ ماهیتی دارد که در صورت گسترش آتش می‌تواند به انفجار یا خسارات بسیار گسترده‌تر منجر شود. اینکه در این رخداد، قطعات از کانون حریق جدا شده و از گسترش آتش جلوگیری شد، خود نشانه‌ای از سرعت عمل نیروهای محلی است اما به هیچ وجه جای خالی سازوکارهای بازدارنده، دوربین‌های حرارتی، سیستم‌های هشدار سریع یا پایش اتوماتیک را جبران نمی‌کند.هرچند آتش‌سوزی در انبار روباز قطعات بدنه شرکت مدیران خودرو با دخالت سریع نیروهای آتش‌نشانی مهار شد، اما این رخداد نمی‌تواند صرفاً به عنوان یک حادثه اتفاقی قلمداد شود. آنچه بیش از خود حریق اهمیت دارد، خلأهای آشکاری‌ست که در ساختار پیشگیرانه و واکنشی صنایع مستقر در مناطق اقتصادی ویژه همچون ارگ جدید بم به چشم می‌خورد. این منطقه که به‌عنوان قلب صنعتی شرق کشور شناخته می‌شود، طی سال‌های اخیر توسعه کمی قابل‌توجهی داشته، اما زیرساخت‌های ایمنی آن، همگام با رشد فیزیکی صنایع، ارتقا نیافته‌اند. همین نابرابری میان توسعه تولید و غفلت از ایمنی، بستری فراهم کرده که کوچک‌ترین حادثه، پتانسیل تبدیل شدن به بحرانی بزرگ را دارد.

اتکای انبارهای صنعتی به فضای باز، آن‌ هم در منطقه‌ای گرم و خشک با وزش بادهای محلی، خود عاملی جدی در گسترش سریع شعله‌وری در صورت وقوع حریق است. عدم استفاده از سیستم‌های پایش حرارتی، نبود آتش‌پاد دائمی یا حتی پرسنل آموزش‌دیده برای اقدام اولیه، نشان می‌دهد که رویکرد ایمنی در چنین صنایع بزرگی اغلب واکنشی و بعد از حادثه است، نه پیشگیرانه و مستمر. باید توجه داشت که قطعات بدنه خودرو، به‌ویژه در برندهایی مانند مدیران خودرو که بخشی از آن تولید یا واردات برندهای خارجی‌ست، بعضاً دارای پوشش‌های پلاستیکی، رنگ یا مواد قابل اشتعال هستند و اشتعال اولیه در یک نقطه، می‌تواند ظرف چند دقیقه به انفجار گسترده بیانجامد.

افزون بر ریسک‌های ایمنی، چنین رخدادهایی زنجیره تأمین قطعات را نیز دچار اختلال می‌کنند. در صنعتی مانند خودروسازی، هر حلقه از تولید ـ از واردات قطعه گرفته تا مونتاژ نهایی ـ نیازمند نظم دقیق زمانی و هماهنگی چندگانه است. آسیب به قطعات بدنه در یک انبار می‌تواند توقف یک خط تولید را در روزهای آتی رقم بزند؛ موضوعی که مستقیماً بر تحویل خودرو به مشتری، تعهدات فروش و حتی صادرات اثر می‌گذارد. اگرچه مسئولان محلی از جزئیات خسارت گزارشی نداده‌اند، اما با توجه به گستردگی فعالیت مدیران خودرو در این منطقه، حتی تخریب بخشی از انبار نیز در ادامه با پیامدهایی زنجیره‌ای همراه خواهد بود.

از سوی دیگر، باز بودن پرونده علت‌یابی این حریق نیز جای نگرانی دارد. فرماندار بم اعلام کرده که دلیل حادثه هنوز مشخص نیست. این در حالی‌ست که در برخی گزارش‌های غیررسمی، احتمال اتصال برق، گرمای شدید یا حتی سهل‌انگاری کارگران نیز مطرح شده است. در هر صورت، شفاف‌سازی درباره علت حادثه برای حفظ اعتماد عمومی، الزامی‌ست. حوادث صنعتی زمانی بیشترین آسیب را به بدنه جامعه وارد می‌کنند که نه‌تنها پیش‌بینی‌پذیر بوده‌اند، بلکه پس از وقوع نیز با پرده‌پوشی یا تعلل در اطلاع‌رسانی همراه می‌شوند.

در شرایطی که دولت بر تقویت تولید و صادرات خودرو تأکید دارد، زیرساخت ایمنی نباید به موضوعی فرعی تقلیل یابد. ضرورت دارد سازمان‌های بازرسی صنعتی، سازمان محیط‌زیست، و نهادهای مرتبط با ایمنی کار، ورود جدی‌تری به ارزیابی عملکرد مناطق اقتصادی ویژه، به‌ویژه در استان‌هایی با اقلیم و زیرساخت حساس همچون کرمان داشته باشند. بی‌توجهی به چنین حوادثی، ممکن است هزینه‌های انسانی، اقتصادی و زیست‌محیطی در آینده نزدیک را به‌مراتب سنگین‌تر کند.